Zespół przyrodniczo-krajobrazowy

Dane podstawowe

• Nazwa: Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy "Potok Sucha"
• Data ustanowienia: 2019-05-23
• Powierzchnia [ha]: 2,8700
• Opis wartości przyrodniczej: Walory przyrodnicze: Potok Sucha charakteryzuje się unikalnym naturalnym meandrującym przebiegiem koryta, który nie został przekształcony przez gospodarkę melioracyjną. Jego przebieg przez tereny leśne spowodował, że sam potok w połączniu z terenami leśnymi, jest swoistą ostoją dla rzadkich i chronionych gatunków zwierząt. W przełomie potoku miejsca do żerowania znalazł cenny gatunek ptaka bocian czarny (Ciconia nigra), którego w pobliżu potoku znajdują się dwa stanowiska lęgowe. Kolejnym rzadkim gatunkiem ornifauny jest Pliszka górska (Motacilla cinerea), która na nizinach jest ptakiem bardzo rzadkim. Strome brzegi cieku stały się ważnym miejscem lęgowym zimorodka (Alcedo atthis), którego populację można oszacować na ponad 20 par lęgowych. Nad brzegami potoku często obserwowany jest brodziec samotnik (Tringa ochropus), który gniazduje w podmokłych olsach i łęgach zasilanych wodami Potoku sucha. W zakolach potoku i aluwiach (mielizny piaszczyste) często spotykany jest kuliczek piskliwy (Actitis hypoleucos). Wody Suchej są siedliskiem chronionej Wydry (Lutra lutra) oraz z gatunku ryjówki rzęsorka rzeczka (Neomys fodiens). Nurt potoku zasiedlony jest przez rzadkie gatunki ryb i minogów tj. kiełbia białopłetwego (Romanogobio albipinnatus), piskorza (Misgurnus fossilis) oraz strzelbę potokową (Phoxinus phoxinus). Wody Potoku sucha są schronieniem i miejscem rozrodu dla chronionych płazów traszki zwyczajnej (Lissotriton vulgaris) i traszki grzebieniastej (Triturus cristatus). Ogólnie Potok Sucha jako dopływ rzeki Szprotawa jest ważnym miejscem jako tarlisko. Wody potoku są jednym z niewielu miejsc na terenie Gminy Szprotawa występowania raka rzecznego (Astacus astacus), który jest wypierany przez gatunek inwazyjny raka pręgowanego (amerykańskiego). Przełom Potoku Sucha jest ważnym miejscem żerowania chirofauny, wielu gatunków nietoperzy. Potok Sucha wraz z otaczającymi go lasami jest istotnym lokalnym korytarzem ekologicznym, łączącym północną część Gminy Szprotawa z częścią południową, który pozwala na swobodne i bezpieczne przemieszczanie się elementów fauny i flory. Walory krajobrazowo kulturowe: Potok Sucha do 1945 roku nosił niemiecką nazwę „Zauche Graben”, co tłumaczymy bezpośrednio jako „rów Zauche”. Etymologia członu „Zauche” pozostaje nierozpoznana. Niewykluczone, że od nazwy rzeki zaczerpnięto nazwę wsi Sucha Dolna (niem. Nieder Zauche) lub to rzekę nazwano od nazwy wsi. Z dużym prawdopodobieństwem możemy uznać, że potok przyczynił się do lokalizacji osadnictwa w rejonie wsi Borowina (część wschodnia) oraz Gościeszowice Dolne (cześć zachodnia), gdzie w pobliżu cieku zlokalizowane były poświadczone w średniowieczu budowlane założenia szlacheckie. Na terenie proponowanym do ochrony występuje niemal wyłącznie krajobraz naturalny. Śladami działalności człowieka są wiadukt kolejowy zbudowany pierwotnie w 1846 roku oraz betonowy mostek. Za takową możemy poniekąd uznać gospodarkę leśną i łowiecką. Odnotować należy także nieistniejący już dom dróżnika kolejowego w pobliżu wiaduktu. Dopływy Potoku Sucha wyposażone są w groble spiętrzające o niezbadanej chronologii i przeznaczeniu, prawdopodobnie dawne stawy hodowlane lub/i zbiorniki retencyjne. Groble te wraz ze zbiornikami wodnymi są uwidocznione już na mapach z połowy XVIII wieku. Sucha na omawianym odcinku płynie przez enklawę leśną otoczoną polami uprawnymi. Enklawa ta na mapach sprzed 1945 roku ukazywana jest jako „Sprottauer Stadt-Forst”, co tłumaczymy jako „szprotawskie lasy miejskie”. Do zachowania lasów i znikomych przekształceń przez gospodarkę człowieka przyczynił się niewątpliwie charakter rzeki, tj. ze zmiennym poziomem lustra wody i rozlewiskami, utrudniając dostęp. Nawet obecnie do omawianego odcinka rzeki nie ma dogodnego dostępu zarówno dla samochodów jak i rowerów, ponieważ rzadko uczęszczane drogi leśne szybko porasta roślinność. Rzeka od wieków rozgraniczała włości Dzikowic od Gościeszowic i Suchej Dolnej, a granice osad od czasów kolonizacji niemieckiej w późnym średniowieczu niejako z mocy prawa wyposażone były w pasy leśne. Stąd sąsiadujący z Suchą las jak i naturalny znak graniczny w postaci rzeki są reliktami dziejowymi.

Położenie formy ochrony przyrody

• Województwa, w których znajduje się obiekt: lubuskie
• Powiaty: żagański
• Gminy: Szprotawa (gmina miejsko-wiejska)
• Tekstowy opis granic: Zespół przyrodniczo - krajobrazowy o nazwie "Potok Sucha" o powierzchni 2,87 ha i długości koryta potoku 5944 mb., położony na terenie Gminy Szprotawa, na działkach ewidencyjnych o numerach 80, 77 obręb Borowina, 625/1, 123/6, 124/5, 124/8, 133/2, 645, 151/4 obręb Długie i 182/2 obręb Cieciszów.
• Pokaż obiekt na mapie:

Ochrona

• Opis celów ochrony: Naturalny meandrujący przełom koryta rzeki Potok Sucha. Ostoją dla rzadkich i chronionych gatunków zwierząt. Istotnym lokalnym korytarzem ekologicznym. Walory krajobrazowe i kulturowe.
• Czy obowiązuje ochrona na podstawie prawa międzynarodowego? Nie

Zarządzanie

Nazwa sprawującego nadzór: Burmistrz Szprotawy